Dr. Babasaheb Ambedkar Information in Marathi || डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची संपूर्ण माहिती

 डॉ भीमराव आंबेडकर यांचा जीवन परिचय

 

 

 

 

 हृदयस्पर्शी नेते डॉ. भीमराव आंबेडकर यांचा जन्म मध्य प्रदेशातील इंदूर शहरातील महू येथे झाला, त्यांचे नाव बदलून आज डॉ. आंबेडकर नगर करण्यात आले.  डॉ. भीमराव आंबेडकर यांचा जन्म 14  एप्रिल 1891  रोजी झाला.डॉ भीमराव आंबेडकर हे जातीने दलित होते.  त्यांची जात ही अस्पृश्य जात मानली जात असे. त्यांना अपमान आणि भेदभावाला सामोरे जावे लागले.  या ब्लॉगमध्ये डॉ. भीमराव आंबेडकर चरित्राबद्दल मराठी सविस्तर माहिती जाणून घ्या

जन्म      - 14 एप्रिल  1891 मध्य प्रदेश, भारत 

 

जन्माचे नाव-भिवा, भीम, भीमराव, बाबासाहेब अंबेडकर

 

राष्ट्रीयता  -   भारतीय

धर्म        -    बौद्ध धर्म

शिक्षण    - मुंबई विश्वविद्यालय (बीए)
• कोलंबिया विश्वविद्यालय
(एमए, पीएचडी, एलएलडी)
लंदन स्कूल ऑफ़ इकोनॉमिक्स
(एमएससी,डीएससी)
ग्रेज इन (बैरिस्टर-एट-लॉ)
व्यवसाय - विधिवेत्ता, अर्थशास्त्री,राजनीतिज्ञ,
शिक्षाविद्दार्शनिक, लेखक पत्रकार, समाजशास्त्री,मानवविज्ञानी, शिक्षाविद्,
धर्मशास्त्री, इतिहासविद् प्रोफेसर, सम्पादक

व्यवसाय     वकील, प्रोफेसर व राजकिय 

जोडीदार   - रमाबाई अंबेडकर      
(विवाह 1906- निधन 1935)
 

डॉ सविता अंबेडकर      
( विवाह 1948- निधन 2003) 

मुले    -  यशवंत अंबेडकर

राजकीय पक्ष
 शेड्युल्ड कास्ट फेडरेशन
स्वतंत्र लेबर पार्टी
भारतीय रिपब्लिकन पार्टी
अन्य राजनीतिक संबद्धताऐं 

  
 इतर राजकीय संलग्नता  

बहिष्कृत हितकारिणी सभा 

समता सैनिक दल

शैक्षणिक संस्था -
डिप्रेस्ड क्लासेस एज्युकेशन सोसायटी

बाँबे शेड्युल्ड कास्ट्स इम्प्रुव्हमेंट ट्रस्ट

पिपल्स एज्युकेशन सोसायटी

धार्मिक संघठन :
भारतीय बौद्ध महासभा

पुरस्कार/सन्मान 

 

बोधिसत्व (1956)

भारतरत्न रिबन भारतरत्न (1990)

फर्स्ट कोलंबियन अहेड ऑफ अवर टाइम (2004)

द ग्रेटेस्ट इंडियन (2012)

मृत्यू - 6 डिसेंबर 1956 (वय 65) डॉ. आंबेडकर राष्ट्रीय स्मारक नवी दिल्ली भारत

 

 बाबासाहेब आंबेडकर यांचे बालपण 

 

 

आणि त्यांचे वडील मुंबई शहरातील एका घरात राहायला गेले जिथे आधीच खूप गरीब लोक एकाच खोलीत राहत होते, त्यामुळे दोघांना एकत्र झोपण्याची व्यवस्था नव्हती, मग बाबासाहेब आंबेडकर आणि त्यांचे वडील आळीपाळीने झोपायचे तेव्हा डॉ भीमराव आंबेडकर दिव्याच्या मंद प्रकाशात अभ्यास करायचे.  भीमराव आंबेडकरांना संस्कृत शिकण्याची इच्छा होती पण अस्पृश्यतेच्या प्रथेमुळे आणि खालच्या जातीमुळे त्यांना संस्कृत वाचता येत नव्हते. पण परदेशी लोक संस्कृत वाचू शकतील अशी विडंबना होती.  भीमराव आंबेडकर जीवनचरित्र अपमानास्पद परिस्थितींना तोंड देत, डॉ. भीमराव आंबेडकर यांनी त्यांचे शालेय शिक्षण संयमाने आणि शौर्याने केले आणि नंतर महाविद्यालयात गेले. 

बाबासाहेब आंबेडकर यांचे शिक्षण 

डॉ. भीमराव आंबेडकर 1907 मध्ये मॅट्रिक उत्तीर्ण झाल्यानंतर 1912 मध्ये एलि फिनस्टम कॉलेजमधून पदवीधर झाले.  1913 आणि 15 मध्ये प्राचीन भारताच्या व्यापारावर प्रबंध लिहिला. डॉ. भीमराव आंबेडकर यांनी 1915 मध्ये कोलंबिया विद्यापीठातून अर्थशास्त्रात एमए केले.  1917 मध्ये पीएचडी पदवी मिळवली . त्यांनी नॅशनल डेव्हलपमेंट फॉर इंडिया आणि अॅनालिटिकल स्टडी या विषयावर संशोधन केले.  1917 मध्ये त्यांनी लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्समध्ये प्रवेश घेतला, परंतु संसाधनांच्या कमतरतेमुळे ते त्यांचे शिक्षण पूर्ण करू शकले नाहीत.काही काळानंतर तो लंडनला गेला आणि लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्समधून अपूर्ण शिक्षण पूर्ण केले.  यासोबतच त्यांनी एमएस्सी आणि बार अट -लॉ ची पदवीही मिळवली.  त्यांच्या काळातील सर्वात सुशिक्षित राजकारणी आणि विचारवंत होते. भीमराव आंबेडकर चरित्र ते 64 विषयात पारंगत होते, 9 भाषा अवगत होते, जगातील सर्व धर्मांचा त्यांनी अभ्यास केला होता. 

रचना 

भीमराव आंबेडकर चरित्रातील दोन महत्त्वाच्या लेखनाची नावे खाली दिली आहेत.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर लेखन आणि भाषणे [महाराष्ट्र सरकारने प्रकाशित] साहेब 

डॉ. आंबेडकर साहेब संपूर्ण वाड्मय [भारत सरकार द्वारा प्रकाशित]  

 

डॉ भीमराव आंबेडकर यांनी लिहिलेली पुस्तके 

भीमराव आंबेडकर चरित्रात बाबासाहेब हे समाजसुधारक तसेच लेखक होते.  लेखनाची आवड असल्याने त्यांनी अनेक पुस्तके लिहिली.  आंबेडकरांनी लिहिलेल्या पुस्तकांची यादी खाली दिली आहे 

 

• भारताचा राष्ट्रीय वाटा 
• भारतातील जाती आणि त्यांचे यांत्रिकीकरण 
• भारतातील लहान शेती आणि त्यांचे उपाय 
• मुकनायक 
• ब्रिटिश भारतातील इम्पीरियल फायनान्सचे विकेंद्रीकरण 
• रुपयाची समस्या: उत्क्रांती आणि समाधान 
• ब्रिटिश भारतातील प्रांतीय वित्ताचा उदय  
• बहिष्कृत भारत
• जनता जाति विकार 
• संघ विरुद्ध स्वातंत्र्य 
• पाकिस्तान यावरील विचार
• श्री गांधी आणि अस्पृश्यांची मुक्ती 
• रानडे गांधी आणि जिना 
• शूद्र कोण आणि कसे 
• भगवान बुद्ध आणि बौद्ध धर्म 
• महाराष्ट्र भाषिक प्रांत  

बाबासाहेब आंबेडकरांकडे किती पदव्या होत्या ? 

भारतरत्न डॉ भीमराव आंबेडकर यांना 32 अंशांसह 9 भाषांचे उत्तम ज्ञान होते.त्यांनी लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्समध्ये 8 वर्षांचे शिक्षण केवळ 2 वर्ष 3 महिन्यांत पूर्ण केले.  त्यांनी लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्समधून 'डॉक्टर ऑल सायन्स' ही दुर्मिळ डॉक्टरेट पदवी प्राप्त केली.ते केवळ भारतातीलच नव्हे तर संपूर्ण जगातील पहिले आणि एकमेव व्यक्ती आहेत.  पहिल्या महायुद्धामुळे त्यांना भारतात परतावे लागले.काही काळानंतर त्यांनी बडोदा राज्याचे लष्कर सचिव म्हणून नोकरीस सुरुवात केली.नंतर त्यांना सिडनम कॉलेज ऑफ कॉमर्स अँड इकॉनॉमिक्समध्ये राजकीय अर्थशास्त्राचे प्राध्यापक म्हणून नोकरी मिळाली.  पुन्हा एकदा कोल्हापूरच्या शाहू महाराजांच्या मदतीने ते उच्च शिक्षणासाठी लंडनला गेले.  

 

भीमराव आंबेडकर, प्रखर समाजसुधारक डॉ  

डॉ बी.  आर.  अनेक विषमतेला तोंड देत आंबेडकरांनी सामाजिक सुधारणेचा मोर्चा हाती घेतला.  आंबेडकरांनी ऑल इंडिया क्लासेस असोसिएशनचे आयोजन केले.त्यांना समाजसुधारणेची खूप आवड होती.  ब्राह्मणांनी अस्पृश्यतेच्या प्रथेवर विश्वास ठेवला, त्यांना मंदिरात प्रवेश दिला नाही, दलितांशी भेदभाव, शिक्षकांकडून होणारा भेदभाव इत्यादी सामाजिक सुधारणा करण्याचा प्रयत्न केला.  पण परकीय राजवटीमुळे ते फारसे यशस्वी होऊ शकले नाही.हे लोक एकत्र आले तर परंपरावादी आणि सनातनी वर्ग त्यांचे विरोधक बनतील, अशी भीती परदेशी राज्यकर्त्यांना वाटत होती. 

 

भीमराव आंबेडकर चरित्र: अस्पृश्यता विरोधी संघर्ष  

डॉ भीमराव आंबेडकर जन्मापासूनच अस्पृश्यतेच्या वेदना सहन करत होते.  लहानपणापासूनच त्यांना जातीव्यवस्था आणि उच्च-नीच भेदभाव दिसत होता आणि परिणामी त्यांना खूप अपमानाला सामोरे जावे लागले.डॉ भीमराव आंबेडकर यांनी अस्पृश्यतेविरुद्ध लढा दिला आणि त्याद्वारे त्यांना खालच्या जातीतील लोकांना अस्पृश्यतेपासून मुक्त करायचे होते आणि त्यांना समाजात समान दर्जा मिळवायचा होता.1920 मध्ये मुंबईत केलेल्या भाषणात डॉ. भीमराव आंबेडकरांनी स्पष्टपणे सांगितले होते की “जेथे माझे वैयक्तिक हित आणि देशाचे हित यात संघर्ष होईल”. तिथे मी देशाच्या हिताला प्राधान्य देईन, पण जिथे दलित जातींचे हित आणि देशाचे हित यात संघर्ष असेल तिथे मी दलित जातींना प्राधान्य देईन.दलितांना सन्मान देण्यासाठी शेवटच्या क्षणापर्यंत लढणाऱ्या दलित वर्गासाठी ते मसिहा बनून पुढे आले.1927 मध्ये त्यांनी अस्पृश्यांचा नायनाट करण्यासाठी सत्याग्रह केला.  आणि 1937 मध्ये मुंबई उच्च न्यायालयात खटला जिंकला. 

डॉ भीमराव आंबेडकर विरुद्ध गांधीजी 

1932 मध्ये, पुणे करारामध्ये, गांधी आणि आंबेडकरांनी परस्पर चर्चेनंतर मार्गदर्शक तत्त्वावर सहमती दर्शविली.  1945 मध्ये आंबेडकरांनी महात्मा गांधींच्या हरिजनांची बाजू घेण्याच्या दाव्याला आव्हान दिले आणि What Congress and Gandhi Have Done to the Untouchables (1945) या शीर्षकाचा लेख लिहिला. 1947 मध्ये आंबेडकर भारत सरकारचे कायदा मंत्री झाले. डॉ. भीमराव आंबेडकर हे गांधीजी आणि कॉंग्रेसचे कट्टर टीकाकार आहेत.1932 मध्ये, ग्रामपंचायत विधेयकावर मुंबई विधानसभेत बोलताना आंबेडकर म्हणाले: अनेकांनी ग्रामपंचायतींच्या प्राचीन पद्धतीची प्रशंसा केली आहे.काही लोक त्यांना ग्रामीण लोकशाही म्हणत.  या देशातील लोकशाहीचे गुण काहीही असले तरी ते भारतातील सार्वजनिक जीवनाला मारक आहेत असे म्हणण्यास मला अजिबात संकोच वाटत नाही.जर भारत राष्ट्रवाद निर्माण करण्यात यशस्वी झाला नाही, जर भारत राष्ट्रीय भावना निर्माण करण्यात यशस्वी झाला नाही, तर त्याचे मुख्य कारण माझ्या मते ग्रामव्यवस्थेचे अस्तित्व होते

आंबेडकरांचा राजकीय प्रवास 

 

 1936 मध्ये बाबासाहेबांनी स्वतंत्र मजदूर पक्षाची स्थापना केली.  1937 च्या मध्यवर्ती विधानसभा निवडणुकीत त्यांच्या पक्षाने 15 जागा जिंकल्या.आंबेडकरांनी आपला पक्ष बदलून अखिल भारतीय अनुसूचित जाती पक्ष केला, या पक्षासोबत ते 1946 च्या संविधान सभेच्या निवडणुकीत उभे राहिले, परंतु निवडणुकीत त्यांच्या पक्षाची कामगिरी अत्यंत खराब झाली.

काँग्रेस आणि महात्मा गांधींनी अस्पृश्यांना हरिजन असे नाव दिले, त्यामुळे सर्वजण त्यांना हरिजन म्हणू लागले, पण आंबेडकरांना ते अजिबात आवडले नाही आणि त्यांनी त्या गोष्टीला विरोध केला.ते म्हणाले की अस्पृश्य लोक देखील आपल्या समाजाचा एक भाग आहेत, ते देखील इतर लोकांसारखे सामान्य लोक आहेत.आंबेडकरांना संरक्षण सल्लागार समिती आणि व्हाईसरॉयच्या कार्यकारी परिषदेत स्थान देण्यात आले, त्यांना कामगार मंत्री करण्यात आले.  बाबासाहेब स्वतंत्र भारताचे पहिले कायदा मंत्रीही झाले.

पुरस्कार/सन्मान 

बाबासाहेब आंबेडकर यांना त्यांच्या महान कार्यामुळे अनेक पुरस्कार देखील मिळाले होते जे खालील प्रमाणे आहेत

 

दिल्लीतील २६ अलीपूर रोड येथील त्यांच्या घरी डॉ. भीमराव आंबेडकर यांचे स्मारक उभारण्यात आले आहे. 

आंबेडकर जयंतीला सार्वजनिक सुट्टी आहे.

1990 मध्ये, त्यांना मरणोत्तर भारतरत्न, भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान प्रदान करण्यात आला. 

त्यांच्या सन्मानार्थ अनेक सार्वजनिक संस्थांची नावे त्यांच्या नावावर ठेवण्यात आली आहेत जसे की हैदराबादचे डॉ. आंबेडकर मुक्त विद्यापीठ आंध्र प्रदेश बी आर आंबेडकर बिहार विद्यापीठ- मुझफ्फरपूर 

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ नागपुरात आहे जे पूर्वी सोनेगाव विमानतळ म्हणून ओळखले जात होते. 

आंबेडकरांचे एक मोठे अधिकृत पोर्ट्रेट भारतीय संसद भवनात प्रदर्शित केले आहे. 

 

डॉ भीमराव आंबेडकर यांचे निधन झाले

 डॉ. भीमराव आंबेडकर 1948 पासून मधुमेहाने त्रस्त होते आणि 1954 पर्यंत ते खूप आजारी होते.  3 डिसेंबर 1956 रोजी डॉ. भीमराव आंबेडकर यांनी बुद्ध आणि धम्म यांची अंतिम हस्तलिखित पूर्ण केली आणि 6 डिसेंबर 1956 रोजी दिल्लीतील त्यांच्या घरी अखेरचा श्वास घेतला.  चौपाटी समुद्रकिनारी बौद्ध शैलीत बाबासाहेबांवर अंत्यसंस्कार करण्यात आले.  या दिवसापासून आंबेडकर जयंतीला सार्वजनिक सुट्टी आहे.

 

 

बाबासाहेब आंबेडकर आज हयात असते तर त्यांनी काय केले असते ? 

 भीमराव आंबेडकर जीवनचरित्र आज असते तर समाजात कोणते बदल घडून आले असते, मुद्दे पुढीलप्रमाणे

 

सुरुवातीपासूनच आरक्षणावर लक्ष ठेवा.  यासोबतच आरक्षण धोरणात काही मूलभूत बदल करण्याची मागणी त्यांच्याकडून करण्यात आली असती.  ते दुसऱ्या पिढीला आरक्षणाचा लाभ अजिबात घेऊ देत नाहीत.  कारण आता त्याची गरज नव्हती 

राखीव कोट्यातून संधी मिळालेल्या दलित कुटुंबांनी आर्थिक व शैक्षणिक स्थिती चांगली प्राप्त केली होती.  बाबासाहेबांनी ते सर्वसाधारण वर्गात मानले.

गरिबी फक्त दलितांमध्येच नव्हती.  भूमिहीन गरीब आणि मजुरीवर अवलंबून असलेली खेड्यातील लाखो कुटुंबे देखील त्याच दीर्घ गुलामगिरीची उपज होती.  बाबासाहेब असते तर ते याकडे दुर्लक्ष करू शकले नसते. 

वीस वर्षांनंतर आर्थिक आधारावर सबका साथ सबका विकास हवा असलेला तो पहिला माणूस ठरला असता.  मग उच्चवर्णीय उपेक्षित आणि प्रतिभावान लोक देखील त्याचाच आश्रय घेतील आणि त्याला सर्वोत्तम न्याय्य मार्ग सापडेल. 

अनुसूचित जाती-जमातीतील नोकरदार अधिकारी-कर्मचाऱ्यांची संघटना स्थापन करण्याच्या विरोधात ते उघडपणे उभे राहिले असते.ते म्हणतात, आरक्षितांची संघटना करून आरक्षणाला राजकीय ढाल बनवू नका.  नाहीतर आपण भरकटत जाऊ.  तुम्ही बलवान झाला आहात, म्हणून जे दुर्बल आहेत त्यांना मदत करा. 

 

बाबासाहेब आंबेडकर यांच्याबद्दल माहिती   

ज्या व्यक्तीने भारताच्या ध्वजावर अशोक चक्र ठेवले, डॉ.  बाबासाहेब भीमराव आंबेडकर हे एकमेव होते.

डॉ.भीमराव आंबेडकर यांना जवळपास 9 भाषा अवगत होत्या.

भीमराव आंबेडकरांनी वयाच्या 21व्या वर्षापर्यंत जवळपास सर्वच धर्माचे शिक्षण दिले.

भीमराव आंबेडकर हे पहिले व्यक्ती होते ज्यांनी परदेशात अर्थशास्त्रात पीएचडी केली होती.

भीमराव आंबेडकरांकडे जवळपास 32 डिग्री होत्या.

बाबासाहेब हे स्वतंत्र भारताचे पहिले कायदा मंत्री होते.  

बाबासाहेबांनी दोनदा लोकसभा निवडणूक लढवली पण दोन्ही वेळा पराभूत झाले.

भीमराव आंबेडकर हे हिंदू महार जातीचे होते, ज्यांना समाज अस्पृश्य मानत होता. 

भीमराव आंबेडकर हे काश्मीरमधील कलम ३७० च्या विरोधात होते.